Naast het telen van groenten, is het leuk om ook de voor de teelt benodigde groentezaden zelf te produceren. Hoewel het extra aandacht vraagt om je eigen zaad te winnen, is het wel een uitdaging om het te proberen. Behalve dat je op die manier bespaart op de kosten, geven de bloeiende en afrijpende groenteplanten extra kleur en afwisseling op de tuin.

Groentezaden winnen

Van de meeste soorten kun je zelf zaad overhouden. Win alleen zaad van de beste planten om achteruitgang van de kwaliteit te voorkomen. Belangrijk is om te weten of je te maken hebt met eenjarige of tweejarige groenten. Met andere woorden: bloeit het gewas in het jaar van zaaien of planten, of pas in het jaar daarna. En verder is het nodig te weten of een bepaald groentegewas zich zelf kan bestuiven om tot zaadzetting te komen, of dat er kruisbestuiving nodig is. Van hybride rassen, ook wel F1 rassen genoemd is eigen zaadteelt overigens niet mogelijk!

Zelfbestuivers

Zaadteelt van bonen, erwten en sla is het meest eenvoudig om mee te starten. Deze groenten bloeien vrij snel na het zaaien in hetzelfde jaar en het zijn zelfbestuivers. Dat wil zeggen dat de plant in staat is om met het eigen stuifmeel de zaadbeginsels in de bloem te bevruchten. Daardoor is er ook geen gevaar voor vermenging met andere rassen of soorten en hebben de planten die later uit het zaad komen precies dezelfde eigenschappen als de moederplant.

Kruisbestuivers

Bij de kruisbestuivers kun je maar van één ras en vaak ook maar van één soort van een groente tegelijkertijd zaad winnen. Deze planten hebben voor de bevruchting stuifmeel van een andere plant nodig. Als die plant van een ander ras is, krijg je uit het zaad planten met andere eigenschappen dan de moederplant of vaderplant had.

Verbastering

Binnen de kolenfamilie kunnen verder zelfs ook nog rode kool en boerenkool met elkaar kruisen. Een dergelijke kruising tussen soorten heet een verbastering. Let ook op wat er in de omgeving staat te bloeien! Zaadteelt van een ander kruisbestuivend ras of soort bij de buren kan roet in het eten gooien. In de tabel is te zien welke planten zelfbestuivers of kruisbestuivers zijn.

Koolsoorten zijn net als de meeste wortelgewassen tweejarig. Dat betekent dat de bloei en de zaadwinning pas in het tweede jaar na zaaien plaatsvinden.

Laat de uitgebloeide planten staan totdat het zaad rijp is. Dat zie je aan het verkleuren van de vruchten of zaaddozen. Door fijn gaas rond de rijpende bloemstengels of vruchten te spannen, voorkom je dat vogels de zaden weghalen en vang je tevens eventueel uitvallende zaden op.

Vaak is nadrogen van de gehele plant in een schuur nodig. Hierna kan het zaad uit de omhulsels gehaald worden. Bewaar het geoogste zaad op een droge en niet te warme plaats in papieren zakjes. Veel zaden blijven jaren goed; zo is koolzaad vijf jaar bewaarbaar.

Redactie Moestuin

Klik hier voor een abonnement >>

Lees ook:
– Meer over groenten
– Tuinfilmpjes Tuinen TV
– Alles over beplanting
– De moestuin
– Tips voor tuinonderhoud