Wanneer je ooit langs een bloeiende linde of door een lindelaan liep of fietste, dan heb je zeker genoten van de heerlijke geur van de lindebloesem. De boom is niet voor niets al jaren populair.

Naamgeving

Het woord tilia is afgeleid van het Griekse tilos wat vezel betekent. De bastvezels werden vroeger gebruikt bij de vervaardiging van schoeisel en touw.

Het woord lind zou ook te maken hebben met de zachtheid van het hout, want in Duitsland betekent lind zacht, luw. Christelijke heiligenbeelden werden vaak uit het zachte lindehout gesneden die men daarom lignum sacrum noemde. Het lindeblad vindt men ook vaak op wapens en zegels.

Wist je dat de stad Tilburg haar naam dankt aan de linde (Tilia)? Dit geldt ook voor andere plaatsen in Nederland zoals Ter-Linden(Limburg), Linderte (Overijssel), Lindevelde(Gelderland). Het Germaanse woord linda betekent bindsel en het Griekse tilos bast.

Soorten

Linden zijn de grootste Europese loofbomen. In Nederland groeien er 3 soorten: de grootbladige zomerlinde (Tilia platyphyllos), de kleinbladige winterlinde (Tilia cordata) en de kruising tussen deze twee: de Hollandse linde (Tilia europeae). Van deze soorten bestaan er vele cultivars.

• Tilia tomentosa, de zilverlinde, heeft een breed kelgelvromige kroon. De bladeren zijn aan de onderzijde witviltig. Thuisland is Zuidoost-Europa en Klein-Azië.
• Geïmporteerd uit het oosten van Noord-Amerika is Tilia americana (Amerikaanse linde).Tilia henryanais inheems in China. Hij heeft eirond tot hartvormig blad, dat bronskleurig uitloopt en later groen wordt.
• Tilia mongolica, de Mongoolse linde, is een sierlijke boom die niet hoger wordt dan 8 m en roodbruine twijgen heeft. Hij is inheems in Mongolië, Noord-China en delen van Siberië.

Plantkenmerken

De linde is dicht bebladerd en sterk vertakt. Daardoor geeft de boom veel schaduw. De kroon van een vrijstaande linde is prachtig. Een linde heeft een groot herstellend vermogen en laat zich in allerlei vormen snoeien. Kenmerkend is het zogenaamde wortelbroed aan de onderzijde van de stam. Dat zijn takkenbossen die vanuit de wortel omhoog groeien. De bladeren zijn hartvormig met een spitse punt. De bloemen zijn witgeel en geuren verrukkelijk.

Standplaats

Linden rekenen we tegenwoordig tot de inheemse bomen. De oorspronkelijke groeiplaatsen van deze soorten in Nederland zijn de beekdalen van Twente en de Achterhoek, het Rijk van Nijmegen en Zuid-Limburg. De Hollandse linde zien we vaak als straatboom en als leiboom bij huizen en boerderijen.
De winterlinde groeit in heel Europa in het wild en vormt zelfs hier en daar bossen (Duitsland en Polen). Deze soort prefereert warme plekken en groeit graag samen met eiken en haagbeuken. De zomerlinde komt vroeger in blad en bloeit ook vroeger dan de andere soorten. Hoewel zeldzaam in Nederland, is de zomerlinde in parijs een heel gewoon aanzicht. Daarnaast houdt de boom van vochtige bergbossen. Haar zaden zijn zeer kiemkrachtig, terwijl die van de Hollandse linde steriel zijn. Dit wil zeggen dat de boom zich niet via zaden voortplant, maar gestekt wordt. Linden verdragen geen uitlaatgassen van auto’s en de industrie.

Plantadvies

Wanneer je een linde wilt planten, moet je er rekening mee houden dat de boom erg groot kan worden, een dicht bladerdak heeft en dus veel schaduw geeft. Het zou een plek moeten zijn, waaronder men niet zit of auto’s parkeert want van de bladeren (vooral van de Hollandse linde) druipt vaak een zoete, kleverige stof af. Het zijn de uitwerpselen van bladluizen. De zogenaamde honingdauw wordt door bijen ingezameld en dat geeft aan de lindehoning het bijzondere aroma.

Snoeien

Wanneer de takken van de linde te laag hangen, kun je deze tijdens de wintermaanden, wanneer het niet vriest, wegsnoeien (opkronen).

Gebruik

• Van de gedroogde lindebloesem kun je thee trekken. Het is een vochtafdrijvend middel en helpt bij verkoudheid.
• Door zijn zachtheid is lindehout geschikt voor houtsnij – en draaiwerk. Ook worden er speelgoed, meubels, muziekinstrumenten en wc-brillen van vervaardigd.
• Beroemde Duitse beeldhouwers als Tilman Riemenschneider en Veit Stoß sneden hun heiligenbeelden, altaren en kerststallen uit het hout van de linde.
• In het volksgebruik had de linde een bijzondere betekenis. Men geloofde bijvoorbeeld dat wanneer er tegen een linde geplast werd er een wrat op het ooglid zou ontstaan. Remedie: met 3 lindebladeren over het wratje wrijven!
• Hoofdpijn zou verdwijnen, wanneer men lindebladeren om het voorhoofd bond. In Bergharen stond tot 1964 een Heilige Linde waar men kousenband aan bond om van de koorts af te komen. Linden werden ook vaak op begraafplaatsen en als geluksboom voor families geplant. Wanneer je lindespruiten fijngestampt door de pap van een klein kind roert, zal het nooit last van kiespijn hebben.

Mythologie

De volkeren van Midden-Europa hebben zich sterk met de linde verbonden. Voor de Germanen was de linde als vredesboom gewijd aan Freya, godin van vruchtbaarheid, liefde en gerechtigheid. De linde was een belangrijke gerechts-of dingboom. Onder haar bladerdak werden vonnissen uitgesproken en werd er beraadslaagd. In de Germaanse Sigfried-Sage waaide er een lindeblad op Sigfrieds schouder. Het was de enige kwetsbare plek op zijn lichaam. Zijn tegenstander Hagen doorboorde deze met zijn speer en doodde de held.