Kost uit de kloostertuin

Leven als een kloosterling… dat is helemaal zo slecht nog niet. In de middeleeuwen werd er in kloosters beter gekookt en gegeten dan in de gemiddelde herberg. Veel recepten die hun oorsprong vonden in het klooster kwamen terecht in kookboeken en veranderden door de tijd. Maar helemaal verdwijnen, doen ze niet.

De kloosterkeuken: soberheid van het seizoen

Kloostertuinen hebben eeuwenlang voorzien in het levensonderhoud van de kloosterlingen en hun gasten. De kloosterkeuken volgde het seizoen van de tuin en was sober en eenvoudig. Vlees was te duur dus at men in kloosters weinig vlees. Vis kwam wel op tafel en werd soms zelf gekweekt in speciale vijvers. Ook hield men wel duiven, eenden, kippen en bijen. Binnen de muren van de kloostertuin werden vooral groenten en bonen verbouwd en als er ruimte was, werden er ook aardappels verbouwd. Bonen vormden een belangrijke eiwitbron als vleesvervanger. Ze werden gedroogd en gebruikt als wintervoedsel. De oudste kloostertuinen waar we iets van weten, hebben rechthoekige bedden, voor elk gewas één. Omdat het beter is een gewas niet jaar na jaar op een zelfde plek te telen, kreeg de moestuin een kruisvorm. Een grote rechthoek werd verdeeld in vier vlakken door paden in de vorm van een kruis, waarin de gewassen rouleerden vruchtwisseling.

Nederlandse kloostertuinen

In 325 werd op een concilie in Nicea besloten dat christenen zieken dienden te verzorgen als één van de werken van barmhartigheid en als teken van naastenliefde. Grote abdijen werden soms gasthuizen voor zieken. In de kruidentuin bij een klooster stonden daarom vooral heilzame, geneeskrachtige kruiden. De meeste kloostertuinen waarbij nog religieuzen wonen, zijn niet openbaar toegankelijk. Maar veel kloosters hebben gastenverblijven en sommige bieden de mogelijkheid om in de tuin mee te werken. Wij zetten een aantal interessante kloostertuinen voor u op een rijtje:

• Openluchtmuseum, Arnhem: de kruidentuin van het Nederlands Openluchtmuseum is een kopie van de kloostertuin van het benedictijner klooster in Reichenau.
• De Kruidhof, Buitenpost: een verzameling van thematuinen waaronder een Middeleeuwse kloostertuin, meditatiehof, geneeskruidentuin, keukenkruiden, oude cultuurgewassen en een bijbelse plantencollectie. surf ook naar een leuke lezersaanbieding in de Kruidhof.
• De hof van Lof, Megen: een deel van de kloostertuin van de Franciscanen in Megen is omgevormd tot de Hof van Lof. Het klooster is nog bewoond. De tuin is op bepaalde dagen toegankelijk. Er zijn rondleidingen en scharrelmiddagen. Met liturgietuin, bijbelse plantenborders, gedachtenistuin, kruidentuin, boomgaard en kleinfruit.
• Klooster van Sint Aegten, Sint Agatha: een groot deel van de tuin bij dit oude klooster van de Kruisheren in Sint Agatha bij Cuijck is vrij toegankelijk. Het bevat historische visvijvers en een wandeltuin met een breviertuin.
• Milieuklooster Stoutenberg, Stoutenburg bij Amersfoort: het Milieuklooster was vroeger eigendom van de Franciscanen, thans van het Utrechts Landschap. De communiteit heeft een fraaie moestuin en kruidentuin. Het gebied is vrij toegankelijk maar er zijn aparte dagen om kennis te maken met de communiteit en de tuin.
• Klooster Ter Apel, Ter Apel: In 1965 is ter ere van het 500 jarig bestaan van het Klooster Ter Apel een kruidentuin aangelegd. Het klooster is inmiddels in gebruik als museum en ontmoetingsplaats. In 1974 is de kruidentuin door Allie Eenjes, met advies van de Hortus Botanicus in Haren, opnieuw aangelegd, niet bij de voormalige ziekenzaal zoals gebruikelijk, maar in de pandhof. In de pandhof staan ca. 130 plantensoorten.
• Pandhof Sinte Marie, Utrecht: voormalige kloostertuin, thans openbaar eigendom van de gemeente Utrecht.
• Norbertijnenabdij van Postel, België net over de grens bij Bergeijk: de Abdij van Postel is in 1994 begonnen met op milieuvriendelijke wijze kweken van medicinale kruiden met name ginseng voor het maken van tincturen, capsules, crèmes en oliën. De abdij is bewoond, maar de kruidentuin is openbaar toegankelijk.

Lees ook:
– Bezoek verschillende tuinen
– Bekijk andere tuinvormen
– Eten uit de tuin